Kỷ niệm 124 năm ngày sinh đồng chí Phùng Chí Kiên (18/5/1901 – 18/5/2025)
Nội dung chính trong Thông tin tuyên truyền:
KỶ NIỆM 124 NĂM NGÀY SINH ĐỒNG CHÍ PHÙNG CHÍ KIÊN
(18/5/1901 – 18/5/2025)
- Tiểu sử Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương khóa I: Phùng Chí Kiên
- Đồng chí Phùng Chí Kiên: Nhà chính trị, quân sự tài ba, song toàn
- Liệt sĩ Phùng Chí Kiên: Vị tướng đầu tiên của cách mạng Việt Nam
———————————————————–
TIỂU SỬ ỦY VIÊN BAN CHẤP HÀNH TRUNG ƯƠNG KHÓA I
PHÙNG CHÍ KIÊN
- Họ và tên: Nguyễn Vĩ
- Ngày sinh: 18/5/1901
- Ngày mất: 22/8/1941
- Quê quán: xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An.
- Chức vụ:– Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương khóa I
- Tóm tắt quá trình công tác:
– 12/1926: Được một số thành viên Hội Việt Nam thanh niên cách mạng giới thiệu, đồng chí bí mật sang Quảng Châu (Trung Quốc) dự lớp huấn luyện chính trị do Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc mở. Trong quá trình huấn luyện đồng chí được Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và nhóm cố vấn quân sự Liên Xô quyết định chọn đưa vào đào tạo tại Trường Quân sự Hoàng Phố của Chính phủ Tôn Trung Sơn
– 1927: Trường Quân sự Hoàng Phố bị đóng cửa do Tưởng giới Thạch phản bội, đồng chí đã cùng với các học viên Nhà trường tham gia Cuộc Khởi nghĩa Quảng Châu do Đảng Cộng sản Trung Quốc lãnh đạo. Cuộc Khởi nghĩa thất bại, Nghĩa quân và các đoàn thể quần chúng phải rút khỏi Quảng Châu chuyển về vùng nông thôn lập khu Xô-viết ở Hải Phong – Lục Phong (thuộc tỉnh Quảng Đông). Lúc này, Phùng Chí Kiên với cương vị được giao là Liên trưởng (tương đương đại đội trưởng), luôn nêu cao tinh thần khắc phục khó khăn, gian khổ, kiên cường chỉ huy đơn vị chiến đấu anh dũng, bẻ gãy nhiều cuộc tiến công của quân Tưởng, bảo vệ khu Xô-viết
– 4/1932: Đồng chí sang Liên Xô, vào học tại Trường Đại học Phương Đông, khóa học từ 15/6/1932 đến 28/3/1934. Sau khi tốt nghiệp, theo phân công của Quốc tế Cộng sản, Đồng chí về Hương Cảng (Hồng Kông) tham gia Ban Chỉ huy ở ngoài của Đảng Cộng sản Đông Dương do đồng chí Lê Hồng Phong phụ trách. Với kiến thức, trình độ về quân sự và kỹ thuật vô tuyến điện giỏi, Đồng chí được phân công phụ trách Tiểu ban Quân sự và Kỹ thuật
– 3/1935: Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ Nhất của Đảng họp ở Ma Cao, đồng chí được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng, và là Ủy viên Thường vụ Trung ương Đảng
– 8/1936: Đồng chí được cử về Sài Gòn cùng đồng chí Hà Huy Tập trực tiếp chỉ đạo phong trào cách mạng trong nước
– 1938: Do yêu cầu mới của cách mạng, khoảng một năm sau, Đồng chí quay lại Hương Cảng chỉ đạo Ban Chỉ huy ở ngoài của Đảng thay cho đồng chí Lê Hồng Phong về nước hoạt động. Tháng 10/1938, thực dân Anh đã ra lệnh bắt giữ và hai tháng sau đó, trục xuất Đồng chí khỏi Hương Cảng. Phùng Chí Kiên đến Côn Minh (thủ phủ tỉnh Vân Nam), nơi Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đang hoạt động
– 6/1940: Đồng chí cùng với Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về Tĩnh Tây, một thị trấn thuộc tỉnh Quảng Tây, giáp biên giới Trung-Việt, để chuẩn bị về nước. Tại đây, Đồng chí được Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc giao nhiệm vụ cùng với các đồng chí Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp biên soạn một số bài giảng và trực tiếp giảng dạy cho 40 cán bộ để đưa về Cao Bằng xây dựng thí điểm các đoàn thể Việt Minh, lập khu căn cứ cách mạng
– 28/01/1941: Đồng chí cùng với một số cán bộ cách mạng được huấn luyện tại Trung Quốc theo Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về Pắc bó, tỉnh Cao Bằng xây dựng thí điểm Việt Minh tại ba châu: Hà Quảng, Hòa An và Nguyên Bình. Sau ba tháng, phong trào Việt Minh đã phát triển rộng khắp với hơn 2.000 hội viên
– 10 – 19/5/1941: Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8, diễn ra tại Khuổi Nậm, Pắc Bó-Hà Quảng, đồng chí tiếp tục được bầu là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, phụ trách quân sự, trực tiếp chỉ huy khu căn cứ Bắc Sơn-Võ Nhai và Trung đội Cứu quốc quân – đây là khu căn cứ hình thành từ cuộc Khởi nghĩa Bắc Sơn và đội Đội du kích Bắc Sơn hoạt động
– 7/1941: Ðội du kích Bắc Sơn được đổi tên thành Ðội Cứu quốc quân Bắc Sơn (sau này gọi là Trung đội Cứu quốc quân 1, là một trong những đơn vị tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam), do đồng chí Phùng Chí Kiên, Ủy viên Trung ương Ðảng làm Chỉ huy trưởng, đồng chí Lương Văn Tri làm Chính trị viên, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Ban Thường vụ Trung ương Ðảng
– 8/1941: Cứu quốc quân chia làm hai cánh rút về phía Cao Bằng và Lạng Sơn. Cánh quân rút về phía Lạng Sơn do đồng chí Hoàng Văn Thái và Đặng Văn Cáp chỉ huy từ Khuổi Nọi sang huyện Bình Gia lên Văn Mịch, Thất Khê, sau đó sang biên giới Việt -Trung an toàn
– 22/8/1941: Cánh quân rút về phía Cao Bằng, khi qua vùng Na Rì (Bắc Cạn), bị địch phục kích, đồng chí kiên cường chiến đấu đến hơi thở cuối cùng và đã anh dũng hy sinh
– 1947: Chủ tịch Hồ Chí Minh ký quyết định truy phong hàm cấp tướng đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam.
———————————————————–
ĐỒNG CHÍ PHÙNG CHÍ KIÊN: NHÀ CHÍNH TRỊ, QUÂN SỰ TÀI BA, SONG TOÀN
Với 16 năm hoạt động cách mạng liên tục, kể từ khi được giác ngộ lý tưởng đấu tranh giải phóng dân tộc cho đến hơi thở cuối cùng, đồng chí Phùng Chí Kiên đã có những cống hiến to lớn đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Đồng chí là nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng, nhà chính trị, quân sự song toàn, hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Đồng chí sinh ngày 18/5/1901, cách đây 124 năm.
———————————————————–
LIỆT SĨ PHÙNG CHÍ KIÊN: VỊ TƯỚNG ĐẦU TIÊN CỦA CÁCH MẠNG VIỆT NAM
Nghiên cứu về lịch sử cách mạng Việt Nam, không thể bỏ qua một người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị tướng đầu tiên của cách mạng Việt Nam, đó là Phùng Chí Kiên (1901 – 1941).
Tháng 12-1944, lãnh tụ Hồ Chí Minh ra chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân. Thực hiện chỉ thị của Người, ngày 22-12-1944, tại khu rừng Trần Hưng Đạo (nay thuộc xã Tam Kim, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng), Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân làm lễ thành lập, gồm 3 tiểu đội với 34 chiến sĩ được lựa chọn từ những người ưu tú của các đội du kích Cao – Bắc – Lạng, Cứu quốc quân…, do đồng chí Võ Nguyên Giáp trực tiếp chỉ huy. Ngày diễn ra sự kiện này được coi là ngày khai sinh Quân đội Nhân dân Việt Nam và Võ Nguyên Giáp được coi là “Anh Cả của quân đội”.
Ngược dòng lịch sử, có thể thấy, để tính toán việc giành chính quyền từ tay thực dân Pháp và bè lũ phong kiến, lãnh tụ Hồ Chí Minh đã nghĩ đến việc xây dựng lực lượng vũ trang từ rất sớm. Người quan niệm, dựa vào sức dân có thể giành được chính quyền, nhưng nếu không có lực lượng vũ trang thì việc giữ được chính quyền còn khó hơn nhiều. Và người được Bác Hồ lựa chọn đầu tiên để xây dựng quân đội là Phùng Chí Kiên.
Phùng Chí Kiên, tên khai sinh là Nguyễn Vĩ, sinh năm 1901 tại làng Mỹ Quan, tổng Vạn Phần, nay là xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Tại Nhà lưu niệm Phùng Chí Kiên ở quê hương ông hiện còn lưu giữ khá nhiều hiện vật, tài liệu liên quan đến sự nghiệp của vị tướng văn võ song toàn. Theo những người trong dòng tộc kể lại thì thời trẻ, dẫu gia cảnh không khá giả nhưng ông vẫn được cha mẹ cho đi học từ sớm. Năm 1925, Nguyễn Vĩ làm thuê cho một thương nhân người Hoa ở ga Yên Lý (thuộc huyện Diễn Châu) rồi gia nhập Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội.
Tháng 10-1926, Nguyễn Ái Quốc mở lớp huấn luyện chính trị ở Quảng Châu (Trung Quốc) dành cho những hội viên ưu tú của Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội, trong số đó có Nguyễn Vĩ. Nguyễn Ái Quốc khuyên ông nên đổi tên là Phùng Chí Kiên, với ý nghĩa: Sự tương phùng, hội ngộ, gặp gỡ giữa chí khí và lòng kiên trung. Sau khóa học, Phùng Chí Kiên được Nguyễn Ái Quốc chọn cử vào học Trường Võ bị Hoàng Phố của Tôn Trung Sơn với mong muốn đào tạo ông thành người tổ chức và đứng đầu lực lượng vũ trang. Lúc này Võ Nguyên Giáp còn là học sinh Trường Quốc học Huế và chưa có cơ hội gặp Nguyễn Ái Quốc. Năm sau, do Tưởng Giới Thạch thay đổi chính kiến, chủ trương chống cộng, nhà trường bị đóng cửa. Phùng Chí Kiên cùng với các cán bộ cách mạng Việt Nam đứng về phía Đảng Cộng sản Trung Quốc chống lại bọn quân phiệt, phản cách mạng.
Tháng 2-1931, được sự giới thiệu của Nguyễn Ái Quốc, Phùng Chí Kiên sang Liên Xô học Trường Đại học Phương Đông của Quốc tế Cộng sản. Nhưng khi đến Mãn Châu, ông bị phát xít Nhật bắt giam gần 1 năm. Ra tù, Phùng Chí Kiên tiếp tục sang Liên Xô học. Nguyễn Ái Quốc giao cho ông tập trung nghiên cứu kinh nghiệm đấu tranh, bảo vệ và xây dựng đất nước của Liên Xô để sau này vận dụng vào hoàn cảnh Việt Nam.
Đầu năm 1934, Phùng Chí Kiên về Hương Cảng (Trung Quốc) tham gia Ban lãnh đạo hải ngoại của Đảng Cộng sản Đông Dương do Lê Hồng Phong đứng đầu. Tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ nhất của Đảng họp ở Ma Cao (Trung Quốc), tháng 3-1935, ông được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng, được cử làm Ủy viên Thường vụ của Đảng. Tháng 8-1936, Phùng Chí Kiên được cử về Sài Gòn cùng Hà Huy Tập trực tiếp chỉ đạo phong trào cách mạng trong nước. Nhưng một năm sau, do yêu cầu mới của cách mạng, Phùng Chí Kiên lại sang Trung Quốc chỉ đạo công tác Đảng ở nước ngoài.
Đầu năm 1940, Hồ Chí Minh đến Côn Minh. Phùng Chí Kiên nhiều lần đưa Người đến các nơi như Mông Tự, Nghi Lương, Khai Viễn, Chi Thôn… thuộc tỉnh Vân Nam. Tháng 9-1940, sau khi Pháp đầu hàng phát xít Đức, Nhật nhảy vào Đông Dương. Cũng trong tháng 9-1940, Khởi nghĩa Bắc Sơn nổ ra, gây tiếng vang lớn trong cả nước. Thực hiện chỉ thị của Hồ Chí Minh, Phùng Chí Kiên họp Ban lãnh đạo của Đảng ở nước ngoài bàn việc thành lập Hội Việt Nam Độc lập Đồng minh (Mặt trận Việt Minh) rồi cùng với Bác chuyển tới Tĩnh Tây, thị trấn thuộc tỉnh Quảng Tây giáp biên giới Trung – Việt.
Ngày 28-1-1941, Phùng Chí Kiên theo Hồ Chí Minh về Pác Bó, Cao Bằng. Ông hoạt động bên cạnh Người và góp phần quan trọng vào việc xây dựng, bảo vệ khu căn cứ. Để có tài liệu giảng dạy cho cán bộ địa phương, Bác Hồ giao Phùng Chí Kiên soạn thảo “Con đường giải phóng dân tộc”, gồm các bài viết về đấu tranh vũ trang, chiến tranh cách mạng, chiến thuật chiến tranh du kích. Phùng Chí Kiên tích cực tham gia tổ chức các lớp huấn luyện, đào tạo cán bộ Việt Minh cho các tỉnh Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn và các tỉnh miền xuôi.
Đến Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8 (tháng 5-1941), Phùng Chí Kiên tiếp tục là Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, được cử phụ trách quân sự, trực tiếp chỉ đạo căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai và trung đội Việt Nam cứu quốc quân thứ nhất.
Cuối tháng 6-1941, thực dân Pháp mở cuộc càn quét lớn vào căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não của Việt Minh và lực lượng vũ trang cách mạng mới hình thành. Chúng huy động 4.000 quân đủ các sắc lính cùng bọn cường hào phản động địa phương tấn công khu căn cứ, đốt phá, triệt hạ các bản làng, dồn dân tập trung vào các trại Đình Cả, Nà Pheo, Làng Giữa, Đồng Án.
Phùng Chí Kiên chỉ huy đội Cứu quốc quân Bắc Sơn chiến đấu anh dũng, phá một số trận càn lớn của địch, góp phần giữ vững tinh thần cách mạng của nhân dân trong vùng, điển hình là trận chống càn ở Giá Huần (Vũ Lễ). Tuy nhiên, do chênh lệch lực lượng, tiếp tế khó khăn nên ban lãnh đạo căn cứ quyết định để lại một tiểu đội chặn địch, còn hai tiểu đội phá vòng vây, rút lên Cao Bằng để bảo toàn lực lượng. Ngày 19-8-1941, đơn vị do Phùng Chí Kiên và Lương Văn Tri (Ủy viên Thường vụ Xứ ủy Bắc Kỳ) chỉ huy đi qua Pò Kép (châu Na Rì, Bắc Kạn) thì bị địch phục kích nhưng thoát được.
Ba ngày sau, đơn vị lại bị địch phục kích tại làng Khau Pàn (nay thuộc xã Đức Vân, huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn). Bọn châu đoàn phản động huy động lính dõng khép kín vòng vây. Lương Văn Tri bị thương, bị địch bắt, giam ở Cao Bằng và hy sinh trong tù. Mặc dù bị thương nặng, Phùng Chí Kiên vẫn giữ chặt khẩu súng, bắn chặn địch để đồng đội thoát khỏi vòng vây. Bắn hết viên đạn cuối cùng, ông sa vào tay địch. Bọn châu đoàn lệnh cho lũ tay sai mặc sức hành hung. Phùng Chí Kiên bình tĩnh giải thích: “Chúng tôi là người yêu nước đi đánh Pháp, đuổi Nhật để giải phóng đồng bào.
Chúng ta là người Việt Nam, cần phải đoàn kết chống kẻ thù chung”. Nhưng bọn châu đoàn gian ác đã chặt đầu ông đem nộp cho quân Pháp để lấy thưởng. Chúng đem đầu ông cắm ở đầu cầu Ngân Sơn hòng uy hiếp tinh thần cán bộ, nhân dân địa phương. Hôm đó là ngày 22-8-1941, năm Phùng Chí Kiên tròn 40 tuổi.
Phùng Chí Kiên – người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những người lính cách mạng đầu tiên ngã xuống vì sự nghiệp giải phóng dân tộc. Sự hy sinh của ông là một tổn thất lớn cho cách mạng lúc bấy giờ. Ngày 23-7-1947, đánh giá công lao của Phùng Chí Kiên, trong phiên họp Hội đồng Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 89/SL truy phong cấp Tướng cho ông. Đây là sắc lệnh phong tướng đầu tiên của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Phan Thế Hải // https://hanoimoi.vn/
Views: 1
